Aansprakelijkheid bij schade door (adoptie)dier

De aansprakelijkheid voor schade toegebracht door een dier wordt geregeld in artikel 179 van boek 6 van het Burgerlijk Wetboek. Hierin staat dat de bezitter van het dier in beginsel aansprakelijk is voor de door het dier aangerichte schade. Met andere woorden is dit een risicoaansprakelijkheid. De bezitter kan de zich niet verweren door te bewijzen dat geen sprake was van een tekortschieten in de zorg en waakzaamheid die met betrekking tot het dier van hem gevergd kon worden.

Eigen energie van het dier

Artikel 6:179 BW geldt voor de schade door ‘de eigen energie’ van het dier. Denk bijvoorbeeld aan een dier dat de weg oprent en een verkeersongeluk veroorzaakt. Wordt het dier bijvoorbeeld opgehitst door degene die toezicht houdt op dat moment, en is de bezitter daarbij niet betrokken, dan kan de aansprakelijkheid bij die persoon komen te liggen.

Wie is de bezitter?

Verder is het van belang wie als de ‘bezitter’ moet worden aangemerkt. Dit hangt af van de omstandigheden van het geval. Artikel 6:179 BW beoogt degene die schade lijdt door een dier te beschermen, door ervoor te zorgen dat deze voor schadevergoeding terechtkan bij een eenvoudig opspoorbare persoon, die zich bovendien voor deze aansprakelijkheid kan verzekeren. Van deze hoofdregel wordt bijvoorbeeld afgeweken als iemand een dier voor zichzelf houdt zonder eigenaar te zijn of tussen partijen onderling, als zij daarover afspraken hebben gemaakt. Blijft bijvoorbeeld het eigendom bij het oorspronkelijke baasje (zoals bij oppas en bruikleen) en/of spreken jullie af dat deze zeggenschap houdt over het dier, dan is de kans groot dat het oorspronkelijke baasje de bezitter van het dier blijft en in beginsel aansprakelijk blijft voor gedragingen van het dier.

Schade na adoptie 

Er kan wel sprake zijn van eigen schuld bij het nieuwe baasje of de oppasser, bijvoorbeeld als deze bekend is met gedragsproblemen van het dier en de instructies van het oude baasje negeert. Dit moet dan wel worden onderbouwd door de ‘bezitter’. Als bijvoorbeeld blijkt dat de gedragsproblemen minder erg zijn voorgespiegeld door de ‘bezitter’, dan zal er minder snel sprake zijn van eigen schuld bij het nieuwe baasje of de oppasser.

Dit alles kan tot vervelende discussies leiden. Daarom is het goed om hierover na te denken bij het maken van de afspraken. Wordt bij de adoptie het eigendom over het dier geheel overgedragen aan het nieuwe baasje en blijkt dit duidelijk uit de overeenkomst? Dan zal de aansprakelijkheid voor gedragingen van het dier bij het nieuwe baasje komen te liggen. Is de insteek langdurige zorg als oppas voor het dier, waarbij het oude baasje zeggenschap blijft houden? Dan zal het oude baasje bezitter blijven en dus in beginsel aansprakelijk. Het is dan aan het oude baasje om aan te tonen dat de oppasser (mede) zelf verantwoordelijk is voor de schade. In alle gevallen moet het oude baasje alle relevante informatie verstrekken over het dier.

In onze adoptie- en oppasovereenkomsten staan tekstvoorbeelden voor afspraken over de aansprakelijkheid. Hieronder volgt een korte toelichting.

Afspraken maken bij adoptie

Zoals op de pagina rechten en plichten wordt uitgelegd is adoptie strikt gezien geen wettelijke term bij de overname van de zorg voor een dier. Het zal doorgaans gaan om koop of bruikleen. Afhankelijk van de bedoeling van het oude baasje en de ‘adoptant’. In ons model gaan wij uit van koop (met of zonder vergoeding) omdat deze vorm de duidelijkste overdracht van rechten en plichten op de nieuwe eigenaar (en dus ook aansprakelijkheid) biedt. Tijdens de bedenktijd en de proefperiode is in beginsel nog geen sprake van overdracht van rechten en plichten, hou daar bij het maken van de afspraken dus rekening mee.

Juist in deze situatie wordt aanbevolen in verband met de aansprakelijkheid voor schade door gedragingen door het dier om duidelijk aan te geven of en wanneer er sprake is van eigendomsoverdracht. Bij eigendomsoverdracht gaat het bezitterschap over op de adoptant, terwijl dit bij bijvoorbeeld bruikleen, wat de bedenktijd en proefperiode in feite zijn, in beginsel niet het geval is. In de adoptieovereenkomst is als tekstvoorbeeld een voorwaarde opgenomen waarmee een nadere regeling kan worden getroffen over de aansprakelijkheid, zodat de plaatser en de adoptant hierover afspraken kunnen maken voordat het misgaat en niet achteraf met vervelende verrassingen worden geconfronteerd

Afspraken bij oppasovereenkomst

Is het de bedoeling dat er alleen wordt opgepast, dan blijft de oude eigenaar in principe ‘bezitter’ en hiermee in beginsel aansprakelijk voor gedragingen van het dier. In de oppasovereenkomst is als tekstvoorbeeld een voorwaarde opgenomen waarmee een nadere regeling kan worden getroffen over de aansprakelijkheid tussen partijen, zodat baasje en oppasser hierover afspraken kunnen maken voordat het misgaat en niet achteraf met vervelende verrassingen worden geconfronteerd. Richting derden zal het aanspreekpunt overigens in beginsel altijd de bezitter van het dier blijven.

Bron: Tekst opgesteld door Wieringa Advocaten op verzoek van Stichting Verhuisdieren.