Zie jij je hond of kat wel eens ‘sleetje rijden’? Dus met z’n kont over de grond slepen? Of hapt je hond regelmatig naar z’n achterste? Of likt je kat regelmatig aan z’n poeperd? Dan kan je dier last hebben van volle anaalklieren.
Zowel honden als katten hebben anaalklieren (anaalzakjes) in de anus rond de sluitspier. De klieren produceren een sterk ruikende vloeistof die tijdens het ontlasten over de ontlasting wordt verspreid. Dit geeft een specifieke geur af waardoor de dieren hun ‘territorium’ als het ware afbakenen. Andere honden en katten ruiken dan wie er op die plek geweest is en daar het territorium heeft afgebakend. De zakjes liggen ten opzichte van de anus ‘op 4 en op 8 uur’ en hebben elk via een smal buisje een uitgang in de anus.
Volle en/of ontstoken anaalklieren
De vloeistof die in de anaalzakjes zit, wordt normaal gesproken door de druk van de ontlasting via de buisjes naar buiten gedrukt, waardoor ze automatisch geleegd worden. Er zal dan weer nieuwe vloeistof worden aangemaakt.
Dit proces kan verstoort raken. Zo kan de ontlasting bijvoorbeeld te zacht zijn, denk aan diarree. Dan is de druk op de zakjes er niet en worden ze dus niet geleegd. Ook kan het materiaal dat zich in de buisjes ophoopt indrogen, waardoor de anaalzakken helemaal niet meer geleegd kunnen worden. Dan raken de buisjes verstopt.
Als de anaalzakjes niet geleegd worden kunnen ze zo vol raken dat de zakjes zelf openbreken. Dit is erg pijnlijk voor het dier. Als de anaalzakjes scheuren komt de inhoud in het omliggende weefsel terecht en dat kan een ontsteking veroorzaken. We spreken dan van een anaalklierontsteking. Een ontsteking zoekt meestal de gemakkelijkste weg naar buiten. We zien dan een pijnlijke zwelling of bult naast de anus. Deze bult kan openspringen waardoor er pus en anaalzakinhoud rondom de anus naar buiten komt. Een ontsteking stinkt al van zichzelf maar met de inhoud van de anaalklieren erbij is de geur erg penetrant!
Symptomen
Veel dieren die last krijgen beginnen met schuren over de grond met hun billen. Het zogenaamde ‘sleetje rijden’. Ook zullen ze veelvuldig likken of bijten rondom de anus of aan de bovenkant van de staartaanzet. In elk geval vaak rondom de klieren als ze daarbij kunnen. Niet elke dier is in staat om zo ver te strekken. Denk aan artrose, een pijnlijke rug, stijfheid of bepaalde rassen die hun achterste niet kunnen bereiken. Zij gaan dan vaak aan een andere plek bijten of likken, zoals de hak op de achterpootjes.
Een rood gelikt pootje kan ook duiden op problemen met anaalklieren, vooral bij dieren die hun achterste niet kunnen bereiken.
Bij een echte ontsteking die al dan niet doorgebroken is, zullen de dieren heel veel pijn ervaren. Ze zullen ziekteverschijnselen vertonen zoals slecht eten, koorts, algehele malaise en de staart niet meer willen optillen. Ze kunnen gaan piepen en hebben moeite bij ontlasten of dit zelfs ophouden omdat het zo pijnlijk is.
Behandeling
De dierenarts zal de anaalklieren door druk kunnen legen. Door inwendig met de vingers de anaalzakjes leeg te drukken, kan de inhoud er worden uitgeperst. Als de zakjes al ontstoken zijn, zal de dierenarts (eventueel onder sedatie als het erg pijnlijk is) de anaalklieren spoelen. Daarna zal er aan het dier antibiotica en ontstekingsremmers gegeven worden. Bij een abces aan de klieren is het zeker noodzaak dat er antibiotica meegegeven wordt.
Wanneer de anaalklierproblemen regelmatig terugkeren is dat erg vervelend voor de hond. De anaalzakken spoelen kan dan de oplossing zijn doordat de anaalzakinhoud daarna weer gemakkelijker de afvoerende buisjes kan passeren.
Wat kun je doen om problemen te voorkomen
Het is belangrijk om een eventuele achterliggende oorzaak van overvulling op te achterhalen en te behandelen. Heeft een hond te slappe ontlasting, dan is het belangrijk om een kwalitatief goed en vezelrijk voer te gaan geven. Of extra vezels toe te voegen aan het voer wat ze krijgen. Stevige ontlasting is een belangrijke voorwaarde voor het legen van de anaalzakken. Ook kunnen allergieën een eventuele oorzaak zijn. Behandel daarom goed tegen vlooien om onnodige jeukklachten te voorkomen.
In het uiterste geval kan de dierenarts beslissen om de anaalklieren operatief te laten verwijderen zodat de hond definitief van de problemen af is. Deze operatie is echter niet zonder risico's. De zenuwen bij de sluitspier kunnen beschadigd raken en dit kan leiden tot incontinentie oftewel het niet meer op kunnen houden van de ontlasting. Deze operatie is dus echt pas een optie wanneer alle andere behandelingen niet tot het gewenste resultaat hebben geleid.